Robin Schindelka We moeten niet sterk zijn. We kunnen ons gewoon verloren voelen, pijn ervaren, en dit ook uiten. Ga door de pijn om eruit te kunnen leren en transformeren. Nadien zal de pijn een mooiere plek krijgen dan wanneer je het probeert te onderdrukken. – Leen De Clerck
Voor deze post nam ik een interview op met Leen, mijn vroegere danslerares en een van de krachtigste vrouwen die ik ken. Enkele jaren terug verloor Leen haar man, William, in een werkongeval bij Total. Ze stopte met haar dansschool, verloor vervolgens ook zijn kindje in een tweede miskraam, en crashte hierdoor volledig. In dit gesprek stelt ze zich ontzettend kwetsbaar op door met mij en jullie te delen hoe ze vervolgens in zichzelf de kracht vond om haar verliezen te verwerken en zich terug open te stellen voor geluk, liefde en vertrouwen. Leen vertrok een tijd na het verlies op reis om aan de hand van Yoga en andere culturen een manier te vinden om haar verlies te verwerken, en deelt haar ervaringen nu ook met anderen als Yoga lerares en Trauma-, Rouw- & Relaxatie therapeut. Ze leerde ook opnieuw de liefde kennen en leeft nu samen met haar man Johan en hun prachtige zoontje, Johnson. Haar verhaal is er een van emotie, verlies, liefde, pijn, maar vooral transformatie. Ik ben dan ook ontzettend dankbaar dat ik dit prachtige gesprek hier met jullie mag delen.
Wat is jouw dagelijkse bezigheid exact de laatste jaren?
Momenteel ben ik een beetje zoekende naar de dingen die me het meest interesseren en bevind ik me in een transitie waarin ik een beetje van alles uitprobeer. Ik geef vooral heel veel Yogalessen, geef ondertussen ook therapie voor trauma en healing, en ben me ook aan het verdiepen in pilates omdat ik hier dan toch de kennis van het dansen nog wat bij kan betrekken. Met dansen zelf ben ik eigenlijk voor het grootste deel gestopt omdat het niet goed meer aanvoelde. Ik heb veel moeite gehad om hier mijn draai weer in te vinden en liep ook continu blessures op. Ik voelde dat ik dit deel van mezelf moest achterlaten en dat het tijd was voor iets nieuws.
Kan je beschrijven hoe het proces van je verlies is gelopen en hoe je ermee bent omgegaan?
Het is zo dat het laatste half jaar voor het ongeluk van William eigenlijk al een heel intense periode was. Ik had een miskraam gehad en dat lag me al heel zwaar. Ik ben na het ongeval gestopt met mijn dansschool, wat op een manier ook mijn grote liefde was destijds. Dan waren we eigenlijk aan het proberen voor een tweede keer wanneer William gestorven is. Pas nadat William overleden was, kwam ik te weten dat ik opnieuw 5 weken zwanger was. Dit brak voor mij de pijn een beetje en gaf me een heel warm gevoel omdat ik zo nog een stukje van hem in mij droeg. Het moeilijke was wel dat hij samen met onze beste vriend gestorven was, waardoor de persoon die je partner het beste kent er ook niet meer is. Ik kon zo ook geen verhalen delen met de persoon die hem het beste kende, wel met andere mensen, maar niet met hem en daar heb ik het ook enorm moeilijk mee gehad. Het allermoeilijkste moment voor mij was wel het moment dat ik dan dat tweede kindje ook ben verloren. Dat was exact een maand nadien. In de ontwaakzaal na mijn curretage ben ik pas echt gecrasht. Dat was mijn dieptepunt. Ik heb toen gehuild, geroepen, de benen uit mijn lijf gestampt en had het gevoel geen adem meer te krijgen.
Ik moet wel zeggen dat dat eerste jaar na de dood van William uiteindelijk het meest boeiende jaar uit mijn leven is geweest. Ik heb eerst een maand of twee maanden thuis gezeten met een afwissel-systeem van familie en vrienden die voor mij kwamen zorgen, wat mij enorm veel steun heeft gegeven. Dan kwam er echter een moment waarin ik voelde dat ik alleen wilde zijn en tijd nodig had om het op mezelf te verwerken. Toen ben ik dus beginnen reizen en voelde ik dat het buitenland mij enorm goed deed. Op dat moment kwam er plots veel tijd vrij omdat de school waar ik werkte hervormingen deed en alle laatst gekomen mensen liet gaan. Ik had mijn dansschool niet meer omdat ik destijds dacht dat ik mama ging worden en het dus niet meer zag zitten dit te doen. Ik had ook zelf mijn ontslag gegeven in de balletwinkel waar ik werkte. Alles leek als een soort teken van het Universum dat ik kon gaan en rustig aan mijn rouwproces in het buitenland kon beginnen.
Dan ben ik eerst een Yoga opleiding gaan doen in Costa Rica met mijn rugzak vol pijn en verdriet, maar ik heb hier mezelf echt kunnen terugvinden. Je leert zo ontzettend veel mensen kennen uit verschillende culturen, en het ding met zo’n opleiding is dat iedereen daar met zijn rugzak zit en iedereen ook heel anders met verlies omgaat waar ik veel uit kon leren. Hierna ben ik nog verder gaan reizen naar Israël, Spanje, Palma de Mallorca, Singapore, Koeweit en Bali voor een verdere opleiding.
Ik ben dat jaar ook enorm beginnen feesten, wat heel veel mensen niet acceptabel vonden omdat het niet uitstraalde dat ik verdriet had om William. Ik was nooit echt een feestbeest geweest, dat was eerder William. Ik ben toen beginnen uitgaan om mezelf zo hard uit te putten dat ik kon slapen. Ik ging dus niet feesten omdat ik er zoveel plezier in had, ik ging feesten omdat de nachten alleen in bed het meeste pijn deden. Ik sliep maandenlang 1 tot 3 uur per nacht en enkel die nachten sliep ik eens 5 of 6 uur door. Ik heb toen ook echt gezien welke mensen hierdoor konden kijken en dit konden accepteren, en welke dit niet konden begrijpen. Voor mensen die daar niet inzitten is een jaar niet lang, maar voor mij was dat jaar een eeuwigheid.
Hoe heb je binnenin jezelf de kracht gevonden om met trauma om te gaan?
Wel het is zo dat er naast het verliezen van mijn man nog andere dingen in mijn rugzak zaten. Ik heb een verleden van seksueel misbruik en tijdens mijn reis in Bali heb ik ook deze door omstandigheden heel bewust in de ogen moeten kijken. In Bali was er een coaching programma dat ik wilde leren om zelf te kunnen coachen, maar hiervoor wou ik deze coaching eerst zelf ondergaan. Ik kreeg drie dagen therapie, ging vervolgens drie dagen in stilte, en kreeg hierna terug twee dagen therapie. In het begin met die therapeut ging het allemaal heel goed. Na een tijd ging dat voor zijn weten een beetje té goed. Hij heeft mij toen seksueel benaderd, wetende dat ik hier een moeilijk verleden mee had. Ik heb toen voor de keuze gestaan: ofwel maak ik dat ik hier weg ben en loop ik weg, ofwel blijf ik. Ik heb dan gekozen om te blijven, en toen is het eigenlijk eerst alleen nog erger geworden. Ik zat helemaal alleen in een hutje tussen de rijstvelden, zonder elektriciteit en enkel met een mesje om fruit te snijden en wat fruit en water. Op een gegeven moment zag ik op een paar honderd meter van mij een boer zich uitkleden en zichzelf bevredigen, en ik ben toen verstijfd van angst. Ik zat die nacht in mijn bed, met het fruitmes in mijn hand geklemd, klaar om mij te verdedigen. Ik wist dat mijn grootste angst om opnieuw misbruikt te worden potentieel opnieuw vervuld kon worden, en heb daar op dat moment een openbaring gehad. Ik ben toen zo diep in die angst gegaan, dat ik me op een gegeven moment volledig heb overgegeven aan het Universum. Ik was te moe om nog te vechten. Ik dacht dat als er iets met mij moest gebeuren, dat het dan maar moest gebeuren, en ik heb op die dag een immense switch van complete overgave gemaakt. Die nacht was de eerste nacht sinds William gestorven was dat ik zo diep heb kunnen doorslapen. Die mindswitch van alles te accepteren wat je overkomt heb ik sindsdien dan ook altijd meegedragen. Ik heb me gewoon volledig overgegeven en het lot laten beslissen wat er met mij moest gebeuren. Dat heeft mij heel anders in het leven gezet en heeft mij geleerd om niet meer te vechten tegen wat er gebeurt en alles te accepteren. Hoe meer weerstand je biedt, hoe moeilijker het wordt. Dit wilt niet zeggen dat je over je heen moet laten lopen, maar dat je net je kracht vindt in de acceptatie van datgene waar je niets aan kan veranderen, en dat geeft heel veel rust.
Hoe heb je uit je verlies een transformatie kunnen maken en je verlies kunnen verwerken?
Ik denk dat ik net omdat er na de dood van William nog zo veel gebeurd is zo’n intense transformatie heb kunnen doormaken waardoor ik écht veranderd ben. Ik ben als persoon door die ervaringen gewoon zo hard veranderd omdat ik volledig buiten mijn comfortzone getrokken werd. Ik heb toen enorm veel nieuwe aspecten van mezelf ontdekt.
De grootste transformatie is er voor mij gekomen door in stilte te keren. Er zijn veel mensen die me verweten dat ik ben gaan lopen van mijn problemen door te gaan reizen, maar in feite is dit net het tegenovergestelde. Ik ben vooral gaan reizen om mezelf terug te vinden en bewust in stilte te keren door bijvoorbeeld heel veel te gaan wandelen. In stilte en vooral door de kracht van de natuur heb ik mezelf de vraag gesteld: wat vind ik nog waard om voor te blijven leven? Stilte en natuur hebben voor mij dat antwoord gebracht door echt op het strand te gaan zitten, naar de zee kijken en te denken: er zijn nog te veel mooie dingen om voor te blijven leven.
Schrijven heeft voor mij ook enorm veel gedaan. Ik heb minstens een jaar elke dag naar William geschreven. Ik schreef hem op een heel eerlijke manier, ook over de dingen waar ik me destijds over schaamde. Ik deelde nog steeds alles met hem. Zo schreef ik alles letterlijk van mij af, wat heel goed voelde. Het was dus echt de combinatie van in stilte zitten, maar niet met die gedachten blijven zitten door ze af te schrijven, die het voor mij heeft gedaan.
Kan je op een manier dankbaar zijn om deze transformatie, ondanks het trauma dat hieronder ligt?
Ja, dat heeft me echt gevormd tot wie ik vandaag ben. Ik zou vandaag niet mijn Yoga kunnen doorgeven en mijn therapie kunnen doen met mensen als ik dit niet zelf zo diep had meegemaakt en gevoeld. Mijn kijk op mensen is ook helemaal veranderd. Ik zie Johan bijvoorbeeld veel intenser dan ik William gezien heb. Niet omwille van hem persoonlijk, maar omdat ik nu voel wat het is om iemand te verliezen en hoe waardevol liefde dan ook is. Het heeft mij liefde op een veel intensere manier kunnen doen ervaren. Dat zou ik nooit geweten hebben als ik niet op zo’n pijnlijke manier ook liefde verloren had. Ik beleef liefde nu veel intenser en puurder. Iedere dag en ieder moment beleef ik vanuit een veel grotere dankbaarheid.
Hoe leef je nu naar je zoontje toe, na het ervaren van twee miskramen?
Mijn grootste angst is uiteraard om mijn zoontje te verliezen en ik heb hier in het begin ook erg veel angst voor gehad. De zwangerschap was dan ook enorm spannend omdat Johan en ik beiden niet wisten of het wel zou lukken. Johan heeft zich dan ook niet toegelaten om al echt veel te voelen vooraleer Johnson er echt was. Het mooiste moment van mijn leven is dan ook het moment geweest dat Johnson geboren was en dat Johan enorm hard is beginnen huilen uit pure emotie en ontlading.
Het is ergens normaal dat ik in het begin zo angstig was om mijn zoontje te verliezen, maar ook hierin voelde ik na een tijd dat het tijd was om los te laten. Je kan ervoor kiezen om heel je leven in angst en verkramping te leven, vol stress, of je kan aanvaarden dat wat er ook gebeurt moet gebeuren. Hierin kan je dan ook rust terugvinden. Ik heb dit dus echt wel meer kunnen loslaten en probeer Johnson zelf ook zo veel mogelijk los te laten. Uiteindelijk moet hij zelf ook kunnen leren uit zijn pijn en tegenslag in plaats van dat ik hem in een kooi opsluit om hem veilig te houden. Het gaat niet om mij, maar het gaat om zijn leven.
Ervaar je nu Geluk? Hoe sta je nu tegenover je verleden en het leven?
Ik ben wel gelukkig, maar ik weet ook wel dat er nog steeds lagen van mijn verdriet en pijn verwerkt moeten worden en dat mijn proces nog niet gedaan is. Nu met Corona word ik daar ook weer meer mee geconfronteerd en heb ik het ook wel terug moeilijk gehad. Soms komt er plots weer iets naar boven waarvan ik niet wist dat het verwerkt moest worden. Dan moet ik weer even terug in stilte duiken om dit te doen. Overlaatst werd ik zo bijvoorbeeld geconfronteerd met het feit dat ik het verlies van mijn dansschool nooit verwerkt heb omdat er hierna gewoon zo ontzettend veel gebeurd is dat ik dit nooit apart een plaats heb kunnen geven. Ik ben niet alleen mijn man, beste vriend en de droom van twee kindjes verloren, maar ik ben ook mijn dansschool verloren en dat was voor mij mijn alles en mijn grootste droom. Ik heb mijn hart en ziel in die dansschool gelegd en eigenlijk was dat voor mij ook een soort kindje dat ik verloren had. Dans was een groot deel van mijn leven en ik heb na de dood van William nog lang gezocht naar hoe ik dans een plaats kon geven, maar het ging gewoon niet meer en het voelde meer aan als een strijd en niet iets waar ik nog geluk uit kon halen. Dat loslaten is dus ook een grote stap geweest, om voor mezelf en mijn eigen geluk te kiezen.
Waarin zie je dan nu je passie of doel verder? En hoe zie je het doel van het leven in grotere schaal?
Vroeger was ik heel fel bezig met de buitenkant van het lichaam en hoe je een verhaal door het lichaam naar buiten kan brengen. Nu ben ik vooral bezig met de binnenkant, maar ik ben nog altijd bezig met de mens en ben nog altijd bezig met beweging. In mijn trauma healing gebruik ik het lichamelijke dan ook om dingen te verwerken.
Op grotere schaal zie ik het doel van het leven als iets dat continu in verandering is. Wat nu mijn levensdoel is kan morgen iets anders zijn en dus vind ik het achterliggende doel hieraan de acceptatie van de beweging van het leven.
Was je al over William zijn dood heen wanneer je Johan leerde kennen, en hoe ging hij daarmee om?
Nee, nog niet. Ik heb voor Johan op dat vlak wel enorm veel respect. Hij is daar enorm goed mee omgegaan en heeft daar nooit de concurrentie of competitie in gezocht. Ik mocht William van hem ook nog graag zien. Hij heeft nooit een slecht woord over William gezegd en is steeds heel respectvol geweest, waar ik hem heel dankbaar om ben. Ik heb altijd heel veel bewondering gehad voor hoe hij dat toen heeft aangepakt en nu nog steeds.
Heb je de mensen die aan de oorzaak van William zijn dood lagen ooit kunnen vergeven?
Ik heb me eigenlijk nooit de waarom-vraag gesteld. Ik ben William en German kwijt en of daar nu een schuldige voor is of niet, dat gaat hen niet meer terugbrengen. Je kan ook niet echt beginnen rouwen als je je nog steeds vasthecht aan zo’n externe rechtzaak om rechtvaardigheid te brengen of een schuldige te zoeken. Ik heb dat dus eigenlijk heel snel aanvaard. William heeft twee jaar voordat hij is gestorven ook een heel zwaar auto ongeluk gehad waarbij er een gigantische camion op zijn auto gevallen was. Iedereen die daar toen aanwezig was, verwachtte dat er een lijk uit de auto gehaald zou worden maar William is daar zonder enige breuk uitgestapt. Hij is daar toen zelfs mee op het nieuwsoverzicht van de grootste wonderen van het jaar gekomen. Voor mij was zijn dood een teken dat hij eigenlijk in dat auto ongeluk al had moeten sterven, en dat heeft gemaakt dat ik het gemakkelijker kon aanvaarden. Dat ongeluk had ook een enorme invloed op de laatste jaren van zijn leven.
Welk advies geef je aan mensen die zelf met een intens verlies of trauma moeten omgaan?
Vooral veel praten met veel verschillende mensen en niet per se naar iedereen zijn raad luisteren, maar voelen wat voor jezelf werkt. Vertrouw vanuit dat gevoel dat het terug goedkomt, maar laat geen beslissingen afhangen van anderen. Durf ook te vertrouwen op de dingen die op je pad komen en dat die heel veel pijn kunnen doen, maar ook heel veel deuren kunnen openen, ondanks de pijn.
Heb je een levensmotto wat je echt meedraagt?
Ik heb ooit op de dansacademie een huilbui gekregen in een heel heftige periode, en toen zei die leerkracht tegen mij: Het is goed, huil maar goed. “Huilen is lucht voor een hart vol smart.” Dat is eigenlijk de enige zin die mij zo doorheen de jaren is bijgebleven. Ons hart zit zo gevuld met dingen en het is goed om dat er eens uit te laten. Bovendien moeten we ook niet sterk zijn. We kunnen ons gewoon verloren voelen, pijn ervaren, en dit ook uiten. Je zal mij nooit horen zeggen: ‘veel sterkte’. Ga door de pijn om eruit te kunnen leren en transformeren. Nadien zal de pijn een mooiere plek krijgen dan wanneer je het probeert te onderdrukken.
Heb je een soort spirituele praktijk of iets dat je vaak doet of een meditatie?
Yoga en het lichamelijke geeft mij eigenlijk een soort meditatie. Net zoals mijn dans ben ik altijd heel fysiek geweest en dus vind ik mijn mindfulness vooral in het lichamelijke. Iets dat ik nog doe is dat ik mijn coaching trainingen altijd heel ver kies, omdat ik dan in de auto klassieke muziek kan opzetten, lang kan rijden en mijn gedachten kan laten razen.
Dit gesprek met Leen liet me een compleet andere kant zien van de mindfulness die ik gewend ben: niet te optimistisch of zoekend naar geluk, maar een heel rauwe, realistische, diepe en aanvaardende kant. Een van mijn grootste motto’s in het leven is ‘Vrede boven geluk’, en voor mij staat Leen hier als een prachtig voorbeeld van. Door pijn en trauma te aanvaarden en hier niet meer tegen te vechten, bevrijden we onszelf, en komen we tot de kern van wie we vanbinnen écht zijn.
Dutch 
English